BŁ. Siostry z Nowogródka

Bł. Maria Stella Mardosewicz  

i 10 Towarzyszek

Męczennice z Nowogródka, nazaretanki, zostały zamordowane 1 VIII 1943  przez niemieckich okupantów podczas II wojny światowej, w ramach zaplanowanej eksterminacji narodu polskiego, ze szczególnym ukierunkowaniem przeciwko Kościołowi katolickiemu. Zostały beatyfikowane przez papieża Jana Pawła II w Rzymie 5 III 2000. Ich wspomnienie liturgiczne obchodzimy 4 IX.

W odpowiedzi na akcje oddziałów partyzanckich na terenie Nowogródczyzny od VII 1942 następowały liczne aresztowania i egzekucje wśród ludności polskiej. Zginęli w większości przedstawiciele przedwojennej inteligencji i okoliczni kapłani. Ostatnia fala aresztowań nastąpiła w nocy 17/18 VII 1943, kiedy to z zamiarem rozstrzelania oddziały gestapo zatrzymały około 120 osób - ojców i członków rodzin z Nowogródka. Pełniąca obowiązki przełożonej domu zakonnego Zgromadzenia Sióstr Najświętszej Rodziny z Nazaretu (nazaretanek) - S. Maria Stella w imieniu całej 12-osobowej wspólnoty domu  złożyła Bogu ofiarę w zamian za uratowanie życia aresztowanym. Po kilku dniach, w obliczu kolejnego zagrożenia - zamiaru aresztowania i rozstrzelania przez okupantów jedynego kapłana w okolicy Nowogródka, w porozumieniu z siostrami rozszerzyła ofiarę także na osobę ks. Aleksandra Zienkiewicza - kapelana sióstr i rektora kościoła farnego p.w. Przemienienia Pańskiego w Nowogródku. Aresztowanym członkom rodzin zamieniono karę śmierci na przymusowe roboty w Niemczech, po zakończeniu działań wojennych wszyscy wrócili do swoich rodzin. Ksiądz A. Zienkiewicz uniknął aresztowania, po wojnie pracował jako rektor seminarium duchownego we Wrocławiu i organizator duszpasterstwa akademickiego.

31 VII 1943 s. Maria Stella wraz ze wspólnotą otrzymała nakaz zgłoszenia się wieczorem do siedziby gestapo. Na komisariat udało się 11 sióstr, a dwunasta - s. Małgorzata Banaś(obecnie Służebnica Boża - proces beatyfikacyjny na etapie apostolskim), na polecenie s. Stelli pozostała w domu, by strzec kościoła i opiekować się księdzem. Po krótkim przesłuchaniu i próbie wywiezienia jeszcze wieczorem na miejsce egzekucji za miastem, siostry spędziły noc w komisariacie gestapo. Wczesnym rankiem 1 VIII ponownie wywiezione i rozstrzelane nad przygotowaną mogiłą w lesie za Nowogródkiem.

Maria Stella od Najświętszego Sakramentu (Adela Mardosewicz) ur. 14 XII 1888 we wsi Ciasnówka k/Nieświeża, do Zgromadzenia Sióstr Nazaretanek wstąpiła w Wilnie 1910, nowicjat odbyła w Albano k/Rzymu i po powrocie do kraju kolejno pracowała w domach w Częstochowie, Krakowie, Wadowicach i w Stryju jako wychowawczyni internatu, ekonomka i zakrystianka. Do Nowogródka przybyła 1936 jako wychowawczyni w internacie przy szkole prowadzonej od 1929 przez nazaretanki, po wyjeździe przełożonej domu - od IX 1939 pełniła obowiązki przełożonej.

Maria Imelda od Jezusa Hostii (Jadwiga Żak) ur. 29 XII 1892 w Oświęcimiu, do Zgromadzenia Sióstr Nazaretanek wstąpiła w Krakowie 1911, nowicjat odbyła w Albano k/Rzymu. Po powrocie na ziemie polskie kolejno pracowała we Lwowie, w Warszawie, Stryju i w Grodnie oraz w Łukowie. W latach 1920 - 1922 przebywała w Rzymie. Pracowała w szkołach prowadzonych przez nazaretanki jako wychowawczyni i nauczycielka w szkole powszechnej i w gimnazjum. Była także zakrystianką. Do Nowogródka przybyła 1936, do zamknięcia szkół przez okupantów sowieckich w X 1939 była nauczycielką, a później - zakrystianką i opiekunką ministrantów przy kościele farnym.

Maria Rajmunda od Jezusa i Maryi (Anna Kukołowicz), ur. 24 VIII 1892 w Barwaniszkach k/Wilna, do Zgromadzenia Sióstr Nazaretanek przyjęta 1 XI 1918 w Wilnie, nowicjat odbyła w Grodnie. Pracowała w domach w Grodnie, Wilnie, Stryju i w Rabce. Zajmowała się pracami porządkowymi w domu i w gospodarstwie. Do Nowogródka przybyła 1934.

Maria Daniela od Jezusa i Maryi Niepokalanej (Eleonora Jóźwik), ur. 25 I 1895 w Poizdowie na Podlasiu, do Zgromadzenia Sióstr Nazaretanek wstąpiła 21 I 1920 w Warszawie, nowicjat odbyła w Grodnie, po czym została skierowana do Lwowa, a później - do Kalisza, gdzie pracowała w pralni, kuchni i sprzątała w szkole. Do Nowogródka przybyła 1932 i zajęła się jadalnią dzieci w szkole.

Maria Kanuta od Pana Jezusa w Ogrójcu (Józefa Chrobot), ur. 22 V 1896 w Raczynie k/Wielunia, do Zgromadzenia Sióstr Nazaretanek wstąpiła w Częstochowie 21 IV 1922. Nowicjat odbyła w Grodnie, a następnie pracowała w Stryju i we Lwowie posługując w kuchni, przy furcie i w pracach domowych. Do Nowogródka przybyła 1931.

Maria Sergia od Matki Bożej Bolesnej (Julia Rapiej), ur. 18 VIII 1900 w Rogożynie k/Augustowa, do Zgromadzenia Sióstr Nazaretanek wstąpiła 25 XII 1922 w Grodnie. W latach 1925 - 1933 przebywała w domach zgromadzenia w USA (Chicago, Filadelfia). Po powrocie do kraju rozpoczęła pracę w Nowogródku zajmując się gospodarstwem.

Maria Gwidona od Miłosierdzia Bożego (Helena Cierpka), ur. 11 IV 1900 w Granowcu k/Odolanowa w Wielkopolsce, do Zgromadzenia Sióstr Nazaretanek przyjęta 17 II 1927 we Lwowie, nowicjat odbyła w Grodnie, a następnie pracowała w Ostrzeszowie i w Grodnie, do Nowogródka przyjechała 1936 i zajęła się pracami domowymi i ogrodem.

Maria Felicyta (Paulina Borowik), profeska czasowa, ur. 30 VIII 1905 w Rudnie k/Lubartowa, do Zgromadzenia Sióstr Nazaretanek wstąpiła w Kaliszu 1932, nowicjat odbyła w Grodnie, a następnie 1935 - skierowana do Nowogródka, gdzie pomagała w internacie szkolnym i sprzątała w szkole.

Maria Heliodora (Leokadia Matuszewska), profeska czasowa, ur. 8 II 1906 w Starej Hucie k/Świecia nad Wisłą, do Zgromadzenia Sióstr Nazaretanek przyjęta  w Kaliszu 8 I 1933, nowicjat odbyła w Grodnie i od 1935 przebywała w Nowogródku pomagając w pracach domowych.

Maria Kanizja (Eugenia Mackiewicz), profeska czasowa, ur. 27 IX 1903 w Suwałkach, do Zgromadzenia Sióstr Nazaretanek przyjęta 24 VII 1933 w Warszawie, nowicjat odbyła w Albano k/Rzymu i jako nauczycielka od 1936 pracowała w szkole w Kaliszu, a od 1938 - w Nowogródku. W 1943, przed śmiercią przygotowywała w 3 grupach większość dzieci z Nowogródka do przyjęcia I Komunii świętej.

Maria Boromea (Weronika Narmontowicz), profeska czasowa, ur. 18 XII 1916 w Wiercieliszkach k/Grodna, do Zgromadzenia Sióstr Nazaretanek wstąpiła 24 XII 1936 w Grodnie, w 1939 po złożeniu pierwszych ślubów zakonnych przybyła do Nowogródka i pomagała w pracach domowych.